KNJIGA O NEZABORAVU

Zoran M. MANDIĆ

KNJIGA O NEZABORAVU

Gojko Knežević: UDBINA I NJENA SELA, Kairos, Sremski Karlovci, 2010.

            U avgustu mesecu 2010. godine iz štampe sremskokarlovačkog Kairosa pojavila se knjiga Gojka Kneževića (1950, Beograd) UDBINA I NJENA SELA u kojoj je njen autor sažeo dragocenu građu za prikaz: položaja, statusa i sudbine 18 srpskih sela (Mutilić, Ondić, Krčan, Klapavice, Ćorluk, Rebić, Podudbina, Visuć, Jošan, Svračkovo selo, Pišać (Krbava), Tolić, Komić, Poljice, Srednja Gora, Kurjak, Mekinjar i Podlapača)  “ malog krbavskog gradića (civititas Coribavie) koji se nalazi na južnom rubu Krbavskog polja u Istočnoj Lici i to na 830 metara nadmorske visine. Udbina  se us istorijskim dokumentima prvi put spominje 1491. godine, a danas figurira kao novoformirana hrvatska opština u Krbavskoj županiji, koja je pre rata pruipadala opštini Titova Korenica. Udbina je i velika drumska raskrsnica prema Gospiću, Korenici, Obrovcu I Bihaću. U samoj Udbini 1991. godine je živelo 934 Srba i 73 Hrvata, a prema popisu iz 2001. godine 735 Srba i 35 Hrvata.

            Dragocenost ove knjige treba tražiti i nalaziti u riznici podataka, koje je autor Gojko Knežević, poreklom iz sela Mutilić, istraživajući sakupio i sistematizovao, kao priređivački doprinos budućim pisanjima istorijske, nacionalne, političke i kulturne istorije srpskog dela Like. U predgovoru knjige  Episkop gornjokarlovački gospodin Gerasim, takođe ističe da knjiga Udbina i njena sela “ima za cilj da nas neprestano opominje na naš kraj gde smo nekada živeli, Bogu se molili i radili”. Episkop Gerasim u svojoj pohvali knjige navodi da nam ona, pre svega, poredočava način života pravoslavnih žitelja Udbine, a to je da je svaki njihov trenutak bio prožet duhovnošću i verom pravoslavnom.

            U prva dva poglavlja knjige autor govori o životu i običaju Ličana udbinskog kraja sa osvrtom na Gornjokarlovačku eparhiju koja danas u Hrvatskoj obuhvata predele tzv. Gornje krajine, tj. Liku, Baniju i Kordun, zatim Gorski kotar, Hrvatsko primorje i dve parohije u Istri., dok u Sloveniji Eparhiji pripada parohija Marindol na levoj obali Kupe. U ta dva navedena poglavlja pohranjeno je obilje podataka iz kojih se mogu rekonstruisati pravni, istorijski, demografski, porodični i migracioni. likovi društvenog i žiteljskog uređenja udbinskog kraja LIke, kao i načela  njene uprave, administracije i sudstva. U prikazima sela  udbinskog kraja autor Knežević se koriistio šemom metodološkog sterotipa koji podrazumeva iznošenje i balansiranje osnovnih podataka o  demografskoj karti sa popisima stanovništva, sveštenstvu, crkvenim hramovima, crkvenim i krsnim slavama, školstvu i poznatim ličnostima. Poseban deo globalne sistematizacije podataka ostavljen je navođenju prezimena ljudi, odnosno žitelja svakog sela, a knjiga je opremljena i nizom crno-belih i kolor fotografija, mapa, faksimila, fotkpijskih izvoda iz matičnih i drugih raznih knjiga.

            Valja napomenuti da se ova knjiga uklapa u slične projekte Srpska akademije nauka i umetnosti- SANU, a za Apatin, najveći lički grad u Srbiji, a posle Čikaga i na planeti, u čitalačkom polju, njen značj treba tražiti zbog činjenice, da u njime žive potomci Ličana koji su se neposredno posle završetka NOR-a (1941-1945) po nalogu vlasti, doselili, odnosno kolonizirali u Apatin. U ehu te prisilne kolonizacije najviše prispelih ličana bilo je iz udbinskog i lapačkog kraja, pa je ulica Marko Orešković Apatin delila na udbinski i lapački kraj. Međutim, o svemu tome, se danas malo priča, a i uspomene blede, pogotovo u dušama ličkih potomaka koji su rođeni u Apatinu. Zbog toga ova knjiga će i m poslužiti kao divan i dobro urađen “podsetnik” na nezaborav svog matičnog kraja i njegove istorije, jer u suprotnom zaborav se pretvara u kraj svakog kraja, pa i onog koji  bledeći govori, ko smo i odakle smo.